پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی ابوریحان بیرونى، یکى از اندیشوران برجسته مسلمان دوره میانه به‏شمار مى‏رود که در مطالعات خود از روش تجربى و علمى، بهره جسته است. او در مباحث سیاسى خود از جامعه طبیعى، آغاز و در فرجام، به مدینه فاضله دینى مى‏رسد. از منظر وى، ماهیت زندگى آدمى، عقلانى و ارادی است و کنش جامعه انسانى در قوس صعودى خود، از حبّ و بغض به رجاء و خوف و در نهایت، به‏سوى رضا و تسلیم در تکامل است. و در پرتو آن، حکومت فاضله معطوف به عقل وحیانى در برابر حکومت فاسقه معطوف به جهل، محقق مى‏گردد.